08-01-2014
Grondfonds provincie Overijssel

De afgelopen dagen is in alle vormen van media veel aandacht geschonken aan het door de provincie Overijssel op te richten Grondfonds. Het is de bedoeling dat dit Grondfonds gronden overneemt van gemeenten in Overijssel die grote verliezen moeten nemen op hun grondexploitatie. Het Grondfonds neemt de gronden tegen boekwaarde en gaat die dan direct afboeken naar de huidige reële waarde. Dat verlies kan oplopen tot 100-200 miljoen euro en zal door gemeenten in 10 jaar terugbetaald moeten worden.

Hierna kunt u meer lezen over het Grondfonds en ook de bijdrage van Jan Visscher namens de SGP-fractie over dit onderwerp in de raadsvergadering van 8 oktober 2013.

Diverse gemeenten hebben de afgelopen jaren al forse bedragen moeten afboeken op hun grondexploitaties, veelal ten kosten van hun reserves. Mede daardoor zijn verschillenden gemeenten in ons land in grote financiële problemen gekomen. Maar het einde is nog niet in zicht. Nederland Boven Water (NLBW), een denktank van wetenschappers, vastgoeddeskundigen en overheden, verwacht dat er na de gemeenteraadsverkiezingen op 19 maart 2014 nog meer grondverliezen aan het licht komen.

Een aantal gemeenten (13 volgens een artikel in Binnenlands Bestuur) in Overijssel hebben grote verliezen geleden op hun grondexploitatie en willen voor 130 miljoen euro overdragen aan het Grondfonds. Daarop zal al 106 miljoen euro moeten worden afgeboekt.
De provincie Overijssel als toezichthouder op de financiën van de gemeenten ziet dit met grote zorg aan. Daarom wil men die gemeenten tegemoet komen door de grond voor boekwaarde over te nemen en direct afboeken naar de reële waarde (24 miljoen euro). Het verlies zullen de betreffende gemeenten in 10 jaar met rente moeten terugbetalen. Door de overname van de gronden krijgen de gemeenten een veel betere balanspositie.

Deze ontwikkeling wordt met grote belangstelling gevolgd door andere provincies en zijn bang dit te moeten volgens als de provincie Overijssel dit doorzet, aldus het Financieel Dagblad.
Niet alle provincies hebben de financiële middelen die Overijssel wel heeft. Ook zijn meerderen bang dat de eventuele grondaankoop ten koste van andere provinciale investeringen zal gaan.

Een aspect dat bij dit onderwerp zeker aandacht verdient, is of de oplossing die de provincie Overijssel kiest, wel eerlijk is ten opzichte van de gemeenten die geen problemen hebben met de grondexploitatie of dit zelf oplossen.
Volgens meerdere artikelen blijken vooral de gemeenten Zwolle, Kampen, Almelo en Deventer grote verliezen op hun grondexploitaties te lijden. Hebben zij (en meer gemeenten) wellicht te gemakkelijk te grote oppervlakten, te dure grond gekocht?

Critici geven aan dat de instelling van een Grondfonds te optimistisch gedrag lijkt te belonen en voorzichtig beleid te bestraffen. Is dat een juist beleid?

Overijssel wil voor de financiering van het Grondfonds gelden inzetten die verkregen zijn bij de verkoop van aandelen Essent. Je kunt je afvragen of deze daarvoor ingezet moeten worden.

De SGP-fractie in Staphorst heeft al op 8 oktober 2013 een motie vreemd aan de orde van de dag over het door de provincie Overijssel op te richten Grondfonds laten toevoegen aan de agenda. Na bespreking bleken een aantal fracties zich nog onvoldoende in die materie te hebben verdiept. Sommigen wilden ook nog contact hebben met hun partijgenoten in Provinciale Staten. Wij, maar ook de fractie van de ChristenUnie, hadden dit op dat moment al gehad.
Daarom werd ons op 8 oktober jl. verzocht om de motie in te trekken, omdat anders duidelijk was dat deze verworpen zou worden.

Wij hebben de motie opnieuw ingediend op 15 oktober 2013. Na bespreking bleek toen dat de fracties van SGP en Gemeentebelangen (GB) voor de motie waren (8 stemmen) en de fracties van de ChristenUnie , CDA (2 aanwezig) en PvdA tegen (samen ook 8 stemmen). Voorschrift is dat onderwerpen waarbij de stemmen staken, in de volgende vergadering opnieuw aan de orde komen.
In de raadsvergadering van 29 oktober 2013 is alleen nog een keer weer gestemd over deze motie. Helaas staakten de stemmen opnieuw. SGP en GB bleven voorstemmers (8) en CU (nu 3 aanwezig), CDA en PvdA hebben opnieuw tegengestemd. Dat betekende dat de stemmen 2 keer gestaakt zijn. De Gemeentewet schrijft voor dat een voorstel dan is verworpen.

Bijdrage raadsvergadering 8 oktober 2013

Vorige week woensdag, 2 oktober, kwam in het nieuws dat de provincie Overijssel een Grondfonds wil oprichten om gemeenten te hulp te schieten die zware verliezen lijden op hun bouwgrond. Diverse gemeenten hebben grote hoeveelheden bouwgrond aangekocht en zitten nu door de economische crisis met veel onverkochte grond.

Het Grondfonds zou tijdelijk de grond van de gemeenten moeten overnemen, waardoor de balans van de deelnemende gemeenten opgepoetst wordt.
Daarvoor zou wellicht 200 tot 500 miljoen euro nodig zijn. Gemeenten zouden volgens nader uit te werken regels het verschil tussen hun (te hoge) boekwaarde en de huidige marktwaarde in termijnen met een rentevergoeding weer moeten terugbetalen.

Onze grote bezwaren tegen zo'n op te richten grondfonds zijn:
Ø Oneigenlijk gebruik van de opbrengst van Essent gelden. Die moeten aan alle gemeenten cq. inwoners ten goede komen. Dus op korte(re) termijn worden andere nuttige bestedingsmogelijkheden geblokkeerd;
Ø Niet alle gemeenten lijden (forse) verliezen op hun grondexploitaties;
Ø Gemeenten die op andere terreinen ook de broekriem aangehaald hebben om hun begroting in evenwicht te houden of te krijgen, en daar vaak ook grote inspanningen voor hebben moeten leveren, krijgen niets. Het gelijkheidsbeginsel komt dan ook onder druk te staan;
Ø De provincie die als toezichthouder op de begrotingen en jaarrekeningen van gemeenten hamert op sluitende begrotingen, wil nu opeens heel soepel worden;
Ø Diezelfde provincie overweegt nu als een zachte heelmeester stinkende wonden te laten voortwoekeren. Het is feitelijk toch uitstel van executie? Hoe kunnen de gemeenten de forse verliezen in de toekomst wel met een rentevergoeding (zou toch tenminste een reële markrente moeten zijn, terugstorten in het grondfonds? En gelet op de in te bouwen risico-opslag kan dat geen lage rente zijn.

Met deze motie beogen wij in een vroegtijdig stadium een signaal af te geven naar de provincie (omdat men daar nog bezig is om uitvoering te geven aan een motie van Provinciale Staten) dat wij grote bedenkingen hebben tegen een op te richten grondfonds.

terug >>

Bijlage: motie vreemd